Gruczolak przysadki mózgowej: rodzaje, objawy i leczenie. Gruczolak przysadki to guz zlokalizowany w dolnej części czaszki, w zagłębieniu kości klinowej, tzw. siodle tureckim. Możemy wyróżnić gruczolaki (powyżej 10 mm średnicy) oraz mikrogruczolaki (mniej niż 10 mm). Zmiana składa się z aktywnych hormonalnie komórek dokrewnych Wcześnie wykryty rak płuc daje szansę na wyleczenie. Niestety pandemia związana z koronawirusem SARS-CoV-2 zastopowała wczesną diagnostykę tego typu nowotworu. Profesor Tadeusz Orłowski, pulmonolog, kierownik Kliniki Chirurgii Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie, apeluje, by nie odkładać wizyty u lekarza na później, "po Rak szyjki macicy – rokowania. Nowotwór szyjki macicy wykryty w stadium przedinwazyjnym jest w 99 procentach wyleczalny. Gdy choroba osiągnie I stadium raka (węzły chłonne nie są zajęte), rokowania nadal są dobre i wynoszą 90 procent szans na wyleczenie. Chwiejny chód czy zawroty głowy mogą być objawem raka. Nowotwór może dawać wiele niepokojących objawów i nie zawsze muszą być one związane z jego lokalizacją. Czasami o jego istnieniu mówią inne symptomy, pozornie niezwiązane z tą chorobą. Dowiedz się, czym jest zespół paranowotworowy i jakie objawy są z nim związane. fot. Ból gardła w nocy a zapalenie nagłośni. Zapalenie nagłośni może być spowodowane infekcją bakteryjną lub wirusową. Do objawów, poza bólem gardła, należy: chrypka , płytki oddech , problem z oddychaniem, zadyszka, ból przy prełykaniu. Jeśli zauważymy powyższe symptomy, powinniśmy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu Rak nerki, podobnie jak nowotwory o innej lokalizacji narządowej, wykryty we wczesnym stadium jest całkowicie wyleczalny – wymienia prof. dr hab. n. med. Piotr Radziszewski, Kierownik i Ordynator Kliniki Urologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, członek PGRN. SPRAWDŻ: OBJAWY RAKA NERKI. Nowoczesne leczenie raka nerki . Witam, od 3 tyg mam uczucie zalegania w gardle na wysokości krtani, biorę controloc Control, od wczoraj objawy nasilily się nie mogę odbić mam wrażenie że powietrze zatrzymuje się i zbiera na wymioty dziś było w nich troszkę krwi takie 2 3 nitki jakby jasna krew. Czy to rak przełyku? Badania miałam dobre morfologia , za mieisac mam gastroskopie KOBIETA, 31 LAT ponad rok temu Leczenie białaczki Witam, niestety nie sposób tego stwierdzić bez badania gastroskopijnego, natomiast dobre wyniki morfologii raczej takie ryzyko wykluczają. Objawy raka krtani raczej są inne: chrypka, zmiana tonu głosu, częste odkrztuszanie oraz kaszel i ból gardła. O takich symptomach Pani nie wspomina, więc sądzę, że może być Pani spokojna. O raku krtani przeczyta Pani w naszym artykule: Dolegliwości w obrębie przełyku, a także pojedyncze nitki krwi mogą wskazywać na przepuklinę przełyku lub chorobę refluksową. To z kolei może powodować wrzody, nadżerki, a w efekcie – krwawienia z górnej części przewodu pokarmowego. Proszę zapoznać się z naszymi artykułami, być może okażą się pomocne: oraz Przypominamy, że udzielane informacje stanowią jedynie informację poglądową. W celu uzyskania diagnozy oraz zaplanowania leczenia, prosimy o zasięgnięcie osobistej porady lekarskiej. 0 Nasi lekarze odpowiedzieli już na kilka podobnych pytań innych znajdziesz do nich odnośniki: Czy może być to objaw raka żołądka? – odpowiada Redakcja abcZdrowie Co znaczy przepuklina wślizgowa przełyku? – odpowiada Redakcja abcZdrowie Czy jest możliwy rak gardła lub krtani w tym wieku? – odpowiada Redakcja abcZdrowie Czy podane objawy mogą oznaczać raka krtani? – odpowiada Lek. Paweł Szadkowski Skąd bierze się przepuklina rozworu przełyku? – odpowiada Lek. Jacek Ławnicki Co robić z tym uciskiem w przełyku? – odpowiada Redakcja abcZdrowie Przepuklina rozworu przełykowego przepony a rak przełyku – odpowiada Prof. dr hab. Jarosław Leszczyszyn Czy przewlekła chrypka to skutek raka krtani? – odpowiada Dr n. med. Piotr Sawicki Czy to są objawy refluksu u 25-latki? – odpowiada Redakcja abcZdrowie Czy powinienem odstawić Controloc? – odpowiada Dr n. med. Andrzej Sawicki artykuły Rak gardła to choroba, której leczenie wymaga współpracy laryngologa i onkologa. Dopiero po badaniu przedmiotowym i zinterpretowaniu wyników badań histopatologicznych, lekarz może podjąć decyzję o dalszym postępowaniu. Sprawdź, jakie badania przeprowadza się w celu zdiagnozowania raka gardła, jak wygląda leczenie tego typu nowotworu i którzy pacjenci rokują najlepiej. Rak gardła to choroba, której leczenie wymaga współpracy laryngologa i onkologa Leczenie raka gardła obejmuje farmakoterapię, radioterapię, chemioterapię, a także zabiegi operacyjne, które polegają na wycięciu części, a nawet całości gardła wraz z guzem nowotworowym. W skrajnych przypadkach możliwe jest jedynie leczenie paliatywne. Decyzję, która metoda leczenia jest najlepsza dla pacjenta, podejmuje lekarz po analizie wyników badań. Rak gardła - diagnostyka W przypadku podejrzenia raka gardła lekarz w pierwszej kolejności wykonuje badanie endoskopowe. Inną metodą badania może być laryngoskopia, czyli dokładne badanie całego aparatu głosowego. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, lekarz pobiera wycinki tkanki nowotworowej do biopsji. Ostateczne rozpoznanie stawia się bowiem w oparciu o badanie histopatologiczne. Pomocne są także badania obrazowe, takie jak RTG, tomografia komputerowa (CT), rezonans magnetyczny (MRI) oraz pozytonowa emisyjna tomografia komputerowa (PET). Rak gardła - rokowania Najlepsze rokowania mają pacjenci, u których rozpoznano chorobę we wczesnym stadium rozwoju. Wczesne postaci choroby dają 90% przeżycie 5 lat od momentu rozpoznania. Jednak chorych bardzo rzadko niepokoją pierwsze objawy raka gardła, ponieważ są podobne do zwykłej infekcji układu oddechowego. Dlatego najczęściej chorobę diagnozuje się w zaawansowanym stadium. Wówczas najlepiej rokują pacjenci z rakiem części ustnej gardła. W ciągu 5 lat od rozpoznania choroby przeżywa ok. 70 proc. chorych. W przypadku nowotworu jamy nosowo-gardłowej rokowania nie są korzystne. Jak pokazuje doświadczenie lekarzy, większość osób, u których zdiagnozowano ten typ raka gardła, umiera w ciągu 5 lat od rozpoznania choroby. Jednak do najgorzej rokujących nowotworów nie tylko gardła, lecz także głowy i szyi, należy rak krtaniowej części gardła. Jak wynika z badań, w ciągu 5 lat od momentu rozpoznania, przeżywa jedynie co piąty pacjent. Rak gardła - leczenie Możliwości leczenia zależą od wielu czynników, takich jak stadium zaawansowania choroby, położenie guza, wieku chorego i innych chorób, z którymi się zmaga. Farmakoterapia W przypadku zdiagnozowania raka gardła najczęściej stosuje się Cetuksymab (Erbitux), który hamuje rozrost komórek nowotworowych. Zwykle jest on kojarzony z radioterapią (w zaawansowanym stadium choroby) i chemioterapią (w chorobie nawracającej i/lub z przerzutami). Radioterapia We wczesnym stadium choroby pomocna może być radioterapia. W zaawansowanym stadium choroby radioterapia może być połączona z chemioterapią i leczeniem chirurgicznym. Mikrolaryngoskopia Zmiany nowotworowe, które są ograniczone do powierzchni gardła lub strun głosowych, mogą być usunięte podczas operacji endoskopowej, przy pomocy konwencjonalnych narzędzi mikrochirurgicznych (kleszczyki) lub przy pomocy promienia lasera CO2. Laryngektomia W przypadku mniejszych guzów umiejscowionych w dolnej części gardła, lekarz może zastosować laryngektomię - zabieg polegający na częściowym lub całkowitym wycięciu krtani. Po zabiegu większość pacjentów zachowuje zdolność mówienia i oddychania. W skrajnych przypadkach konieczne jest usunięcie całej krtani. Wtedy tchawica zostaje połączona z otworem w gardle, aby umożliwić pacjentowi oddychanie. Tylko u nielicznych pacjentów konieczne jest usunięcie części lub całości gardła (pharyngectomy). Chirurgiczne usunięcie całego gardła zazwyczaj obejmuje usunięcie strun głosowych. Podczas operacji lekarz przebudowuje lub odtwarza gardło w celu ułatwienia przełykania. W Polsce rozpoznaje się rocznie około 1300 nowych przypadków raka przełyku, co oznacza, że jest to dość rzadko występujący nowotwór. Najczęstsze typy histologiczne to rak płaskonabłonkowy przełyku oraz gruczolakorak. Częstość zachorowań na gruczolakoraka przełyku rośnie, a mężczyźni chorują znacząco częściej niż kobiety. Rak przełyku to nowotwór, który cechuje się złym rokowaniem, a jego leczenie jest trudne. Poniższy artykuł zawiera informacje na temat przyczyn, objawów oraz metod leczenia raka przełyku. Do głównych przyczyn i czynników ryzyka mających wpływ na podwyższone ryzyko rozwoju raka przełyku należą palenie tytoniu i spożywanie wysokoprocentowego alkoholu. Do czynników zwiększonego ryzyka zaliczamy również: otyłość (w przypadku raka gruczołowego przełyku) długotrwałe zapalenie błony śluzowej przełyku, achlazja, zapalenie zanikowe języka i przełyku przełyk Barretta przebyte oparzenie przełyku substancjami chemicznymi narażenie zawodowe na produkty wulkanizacji, azbest i pyły metali czynniki dietetyczne – niedobory witamin i mikroelementów, częste spożywania gorących i marynowanych pokarmów Objawy raka przełyku Wczesne objawy raka przełyku mają najczęściej charakter niespecyficzny i przypominają chorobę refluksową. W przebiegu nowotworu dochodzi najczęściej do stopniowego zwężania światła przełyku powodującego utrudnienie w przełykaniu pokarmów stałych, a później również płynów (dysfagia). Nowotwór złośliwy przełyku szerzy się najczęściej miejscowo, naciekając sąsiadujące narządy i zajmując regionalne węzły chłonne – w obrębie śródpiersia i nadbrzusza. zaburzenia połykania, uczucie przeszkody w przełyku nudności i wymioty spadek masy ciała, utrata apetytu ból w klatce piersiowej i nadbrzuszu postępujące wyniszczenie krwawienie z przewodu pokarmowego Podejrzenie raka przełyku – diagnostyka U Pacjenta zgłaszającego wspomniane objawy zaleca się diagnostykę za pomocą badania endoskopowego oraz badania radiologicznego przełyku i żołądka. W ustaleniu stopnia klinicznego zaawansowania choroby pomocna może być ultrasonografia endoskopowa, która umożliwia ocenę głębokości nacieku nowotworowego ściany przełyku. W badaniu endoskopowym rak przełyku może mieć wygląd guza lub owrzodzenia w świetle przełyku. Wykryta zmiana wymaga pobrania wycinków do badania histopatologicznego. Badanie radiologiczne przełyku polega na doustnym podaniu kontrastu i obserwowaniu pasażu w przełyku i żołądku. Nowotwór złośliwy przełyku – leczenie Leczenie pacjentów z rakiem przełyku powinno odbywać się w wyspecjalizowanych ośrodkach z dużym doświadczeniem oraz być prowadzone przez wielodyscyplinarny zespół specjalistów. Kluczowe znaczenie – oprócz stopnia zaawansowania choroby i jej lokalizacji – mają ogólny stan sprawności chorego i jego odżywienia oraz choroby współistniejące. Te czynniki decydują o możliwości zastosowania leczenia o charakterze radykalnym (zabieg operacyjny lub radiochemioterapia). U Pacjentów z rakiem przełyku in situ oraz zmianami ograniczonymi do błony śluzowej można zastosować miejscową resekcję endoskopową. Zmiany nowotworowe o wyższym stopniu zaawansowania (wykraczające poza błonę śluzową) stanowią wskazania do leczenia operacyjnego. W niektórych przypadkach stosuje się przedoperacyjną chemioradioterapię. U Pacjentów nie kwalifikujących się do zabiegu chirurgicznego zaleca się zastosowanie radykalnej chemioradioterapii. Celem leczenia paliatywnego w nieoperacyjnym bądź rozsianym raku przełyku jest umożliwienie odżywiania naturalną drogą, zwolnienie postępu choroby oraz poprawa jakości życia. W celu udrożnienia przełyku można zastosować protezowanie, laserowe udrażnianie przełyku lub brachyterapię śródprzełykową. Skuteczność paliatywnej chemioterapii jest większa u chorych na raka gruczołowego przełyku, jednak nie wiąże się z istotnym wydłużeniem czasu całkowitego przeżycia pacjentów. W niektórych przypadkach zaawansowanego raka przełyku konieczne może być założenie odżywczej gastrostomii lub jejunostomii. Możliwe jest również prowadzenie żywienia pozajelitowego. Co to jest rak gardła? Rak gardła powstaje na skutek niekontrolowanego przez organizm wzrostu nieprawidłowych komórek w obrębie jednej z trzech części anatomicznych gardła: nosogardła, gardła środkowego lub gardła dolnego. Jakie czynniki sprzyjają zachorowaniu na raka gardła? Do głównych czynników ryzyka zachorowania na raka gardła należą: picie alkoholu i palenie papierosów (zwłaszcza stosowanie obu tych używek jednocześnie), żucie tytoniu lub ziaren betelu, zakażenie ludzkim wirusem brodawczaka (human papilloma virus - HPV). Ponadto większą liczbę zachorowań stwierdza się w grupie osób po 65. roku życia, mężczyzn, osób rasy czarnej oraz narażonych na kontakt z niklem, azbestem i oparami kwasu siarkowego. Jakie są objawy nowotworów gardła? Objawami nowotworu gardła mogą być: zmiana brzmienia głosu, uczucie zatkania nosa, uporczywe krwawienia z nosa, trudności w oddychaniu przez nos, zatykanie się jednego ucha, zwłaszcza przy połykaniu, chrypka, trudności w połykaniu, uczucie przeszkody w obrębie gardła, uporczywy ból gardła, ból ucha, wyczuwalne zgrubienie w obrębie szyi, kaszel, problemy z oddychaniem, niewyjaśniona utrata masy ciała. Jak się rozpoznaje raka gardła? Pierwszym elementem badania w przypadku podejrzenia raka gardła jest zebranie dokładnego wywiadu. Lekarz zapyta o przebieg dolegliwości, choroby towarzyszące, przyjmowane leki oraz palenie papierosów, spożycie alkoholu i inne używki (np. popularne w niektórych rejonach Azji żucie betelu). Następnym krokiem jest ogólne badanie lekarskie, a następnie badanie laryngologiczne, obejmujące jamę ustną, nosową, krtań i wszystkie piętra gardła. Badanie to, będące elementem pełnej oceny larynogologicznej, wykonuje się za pomocą specjalnych lusterek oraz innych narzędzi wspomagających. Jeśli podczas badania uda się znaleźć miejsce, które może być ogniskiem choroby, lekarz pobiera wycinek błony śluzowej z tego miejsca. Uzyskany w ten sposób fragment tkanki zostanie zbadany pod mikroskopem. Badanie mikroskopowe pozwoli stwierdzić, czy zauważona zmiana jest nowotworem, czy nie, oraz czy jest to nowotwór złośliwy. Lekarz patolog oceniający tkankę pod mikroskopem może także określić, jakiego typu jest to nowotwór. Uzyskanie odpowiedniego materiału do badania mikroskopowego czasem wymaga innych działań, a decyzja o wyborze konkretnej metody zależy od rozmiarów i umiejscowienia podejrzanego ogniska. Niekiedy trzeba przeprowadzić biopsję chirurgiczną, czyli wyciąć fragment lub całą tkankę podejrzaną o rozrost nowotworowy, lub wykonać biopsję aspiracyjną cienkoigłową (pobrać komórki z ogniska choroby za pomocą odpowiedniej igły i strzykawki) czy też biopsję laryngoskopową (za pomocą elastycznego endoskopu wprowadzanego zazwyczaj przez nos do gardła). W przypadku stwierdzenia podejrzanych, powiększonych węzłów chłonnych okolic szyi i nad obojczykami, lekarz zazwyczaj zleca wykonanie biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (BAC) tych węzłów. Kolejnym ważnym elementem diagnostyki i oceny zaawansowania raka gardła są badania obrazowe. Można w tym celu wykonać badanie techniką: tomografii komputerowej, pozytonowej tomografii emisyjnej (PET), rezonansu magnetycznego lub RTG. Wspomniane wcześniej badanie endoskopowe (laryngoskopia), oprócz możliwości uzyskania materiału do badania mikroskopowego, pozwala także na ocenę zaawansowania choroby za pomocą bezpośredniego oglądania zmian nowotworowych w gardle. Jak się leczy raka gardła? Do głównych technik stosowanych w leczeniu raka gardła należą leczenie chirurgiczne, radioterapia i chemioterapia. W zależności od rodzaju, umiejscowienia oraz zaawansowania nowotworu, odpowiednie leczenie może objemować jedną z nich lub kombinację kilku metod. Chirurgia Rola leczenia operacyjnego jest w głównej mierze uzależniona od umiejscowienia zmian nowotworowych. W zależności od lokalizacji oraz rozmiarów guza, stosuje się różne zabiegi operacyjne. Często leczenie chirurgiczne łączy się z napromienianiem wykonywanym przed lub po operacji. W przypadku małych, ograniczonych zmian, możliwe jest zastosowanie chirurgii minimalnie inwazyjnej, czyli endoskopowej lub laserowej. Dzięki takim zabiegom udaje się w dużej mierze zachować funkcje fizjologiczne gardła oraz uniknąć wytworzenia rozległej, okaleczającej blizny. Niestety, w razie zmian bardziej zaawansowanych zwiększa się także rozległość zabiegu chirurgicznego. Czasem konieczne jest wycięcie części gardła wraz z częścią krtani oraz strunami głosowymi, co może powodować częściową lub zupełną utratę zdolności mówienia, przy zachowaniu zdolności połykania. W niektórych przypadkach elementem i następstwem leczenia operacyjnego jest wytworzenie tracheostomii, czyli sztucznego otworu na szyi, prowadzącego bezpośrednio do tchawicy, aby umożliwić pacjentowi oddychanie po zabiegu. Zazwyczaj tracheostomia z powodu raka gardła jest wytwarzana na stałe. U chorych, u których doszło do powstania przerzutów raka gardła w węzłach chłonnych szyi, może być koniecze usunięcie wszystkich węzłów chłonnych szyi. Radioterapia Leczenie napromienianiem, czyli radioterapia, polega na zastosowaniu promieniowania o dużej energii, w celu zniszczenia komórek nowotworowych. Ponieważ sąsiadujące z nowotworem zdrowe komórki ulegają zniszczeniu podczas napromieniania w równym stopniu jak komórki nowotworowe, stosuje się szereg metod mających ograniczyć niekorzystne działanie radioterapii. W przypadku napromieniania gardła jednym z elementów planowania leczenia jest wykonanie specjalnej maski, mającej utrzymywać głowę chorego w odpowiedniej pozycji podczas napromieniania, tak, aby zminimalizować działania niepożądane w okolicznych tkankach. W niektórych mało zaawansowanych przypadkach raka gardła, możliwe jest wyleczenie choroby przy użyciu wyłącznie radioterapii. Radioterapia jest nieodłącznym elementem leczenia raka gardła. W przypadku nowotworu nosowej części gardła jest to podstawowy sposób leczenia, natomiast gdy ma on lokalizację krtaniową, stosuje się ją zazwyczaj jako uzupełnienie leczenia chirurgicznego, przed lub po operacji. Chemioterapia Dodatkowym leczeniem, uzupełniającym możliwości chirurgii i napromieniania, jest chemioterapia. Pomaga ona w zniszczeniu tkanek raka gardła zwłaszcza u chorych na bardziej zaawansowany nowotwór. Terapia celowana W przypadku niektórych rodzajów nowotworów gardła można zastosować specjalny rodzaj leczenia, określany jako leczenie celowane. Polega ono na stosowaniu preparatów uszkadzających jedynie komórki nowotworu. Wiele takich leków jest obecnie poddawanych badaniom klinicznym. Czy można uniknąć zachorowania na raka gardła? Istnieje szereg zachowań, które mogą zmniejszyć ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy gardła. Należą do nich: zaprzestanie używania tytoniu w jakiejkolwiek postaci, ograniczenie spożycia alkoholu, unikanie betelu, ograniczenie ekspozycji na czynniki chemiczne, takie jak nikiel, azbest, kwas siarkowy, unikanie zachowań zwiększających ryzyko zakażenia jamy ustnej HPV (seks oralny). Rak jamy ustnej jest złośliwym nowotworem, który występuje w obrębie warg (zazwyczaj dotyczy on dolnej wargi), ale także tylnej ściany gardła czy wewnętrznej części jamy ustnej. Może mieć także początek w śliniankach i migdałkach czy też nawet rozszerzyć się na całą jamę ustną obejmując nawet gardło czy nos. Jego rozwój odnotowuje się częściej u mężczyzn niż u kobiet, a najczęściej u osób po 40 roku gardła i dna jamy ustnej charakteryzuje się dużą dynamiką rozwoju i złośliwością kliniczną. Wczesne przerzuty do układu chłonnego szyi, najczęściej obustronne, pogarszają pacjentów najistotniejszą informacją jest to, że szybko rozpoznany rak jamy ustnej jest w 80% wyleczalny, więc można z nim skutecznie walczyć. Również stany przedrakowe, w których po pewnym czasie mogą pojawić sie komórki rakowe powinny być usuwane i leczone, szczególnie u osób palących lub zarażonych wirusem HPV 16 oraz 18. Jest bardzo mało badań, które mogą pomóc w zauważeniu pierwszych objawów tej choroby, zmiany na błonach śluzowych, które prowadzą do powstania raka są niecharakterystyczne, często niebolesne, bardzo mało osób zwraca na nie uwagę. Leczenie obecnych w jamie ustnej stanów przednowotworowych (leukoplakia, erytroplakia, liszaj) bagatelizuje się. Niewiele osób poważnie traktuje zalecenia lekarzy, a to błąd ponieważ w ok. 10% przypadków leukoplakia ulega przekształceniu w raka. Ranki powstałe podczas przygryzania wewnętrznej strony warg i policzków, nawracające stany zapalne powstałe na skutek zaniedbania w leczeniu stomatologicznym, zła higiena, zakażenia grzybicze, jeśli się nie goją musimy zbadać u lekarza stomatologa. Standardowe badanie głowy i szyi powinno być wykonywane przez lekarza stomatologa u każdego pacjenta raz do roku, u pacjentów z grup podwyższonego ryzyka 2 razy w roku albo w przypadku, gdy coś budzi zaniepokojenie. Podstawowe badanie powinno być dotykowe i wizualne. W trakcie badania wizualnego lekarz dentysta powinien dokładnie obejrzeć całą jamę ustną, język, podniebienie, wewnętrzne części policzków, gardło i migdały, sprawdzając czy nie ma tam białych i czerwonych plam oraz miejsc zaognionych, zgrubień, nieregularności. W trakcie badania dotykowego lekarz dentysta powinien wyszukać różnego rodzaju zgrubienia oraz sprawdzić czy węzły chłonne nie są powiększone. Wcześniejsze wykrycie podejrzanych zmian ułatwiają badania w świetle lamp – detektorów zmian. Emitują one światło białe, niebieskie lub żółtozielone. Obecnie na polskim rynku dostępne są urządzenia VELscope, Microlux/Orablu, Oralitest i Sapphire. Badanie takie trwa minut i można je wykonać w większości gabinetów stomatologicznych. Pozwala ono na wykrycie niewidocznych gołym okiem stanów przedrakowych i rakowych. Osoby, które nie podejrzewają niczego groźnego także powinny się badać w kierunku obecności raka jamy ustnej przynajmniej raz do roku. Dokładnie na tej samej zasadzie jak regularne wykonywanie cytologii czy mammografii u kobiet. Ponad 90% przypadków nowotworu w jamie ustnej to rak płaskonabłonkowy (oral squamous cell carcinoma - OSCC). OSCC stanowi także znaczny odsetek wszystkich nowotworów głowy i szyi. Raki jamy ustnej w zależności od lokalizacji są podzielone wg Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób:- rak wargi, - rak języka,- rak dziąsła,- nietypowe lokalizacje w jamie ustnej, Inne nowotwory złośliwe jamy ustnej to:- inne nowotwory złośliwe nabłonka:• rosnące z powierzchni (np. czerniak),• gruczołowe (np. gruczołów ślinowych),• umiejscowione śródkostnie (np. wyrastające z torbieli),- nowotwory wtórne:• w węźle chłonnym (np. przerzut z jamy ustnej),• w kości (np. przerzut z raka płuc lub piersi),- mięśniaki:• w mięśniu (np. mięsak poprzecznie prążkowany),• w kości (np. kostniakomięsak),• z naczyń krwionośnych (np. mięsak Kaposiego),- nowotwory limforetikularne. Rak płaskonabłonkowy (OSCC)OSCC jest jednym z najczęstszych raków. Liczbę wykrywanych na świecie raków jamy ustnej i gardła ocenia się na 300 000 przypadków w skali roku, co daje 4% ogólnej liczby najczęściej występuje u osób starszych, ale wzrasta liczba raków zewnątrzustnych, zwłaszcza u młodych osób dorosłych. Ogromnym obciążeniem jest zagrożenie zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego HPV 16 lub 18, w tej grupie znajdują się osoby, uprawiające seks oralny, które miały powyżej 6-ciu partnerów w występuje głównie u mężczyzn, ale różnica zachorowalności między płciami stopniowo się potencjalnie złośliwiejące (przedrakowe), które mogą rozwinąć się w OSCC, to przede wszystkim:- erytroplazja (erytroplakia): zmiana najczęściej przekształcająca się w ciężką dysplazję lub raka,- leukoplakia:• przerostowa brodawkowata,• podjęzykowa,• grzybicza,• kiłowa, Potencjalne złośliwiejące (przedrakowe) schorzenia to:- świetlne zapalenie kątów ust,- liszaj płaski; są również przypadki dysplazji o lichenoidalnym wyglądzie (dysplazja lichenoidalna),- postać tarczkowa tocznia rumieniowatego,- włóknienie podśluzówkowe,- atypia u pacjentów z obniżoną odpornością,- dyskeratoza wrodzona,- zespół Patersona-Kelly'ego (dysphagia sideropenica, zespół Plummera-Vinsona), Jednym z głównych objawów poprzedzających pojawienie się stanu rakowego jest dysplazja nabłonka, termin histologicznie oznaczający połączenie zaburzenia dojrzewania i proliferacji komórek. Dysplazje różnią się pod względem ciężkości, i to cięższe, czyli bardziej zaawansowane stadia mają wysoki potencjał zezłośliwienia. Niemniej jednak nie zawsze dysplazja wskazuje na potencjał zezłośliwienia. Może się ona także pojawić w regenerującej się tkance i w niektórych:- nadżerkach,- infekcjach wirusowych,- zakażeniach grzybiczych,- ziarniniakach, Czynniki ryzyka do raka płaskonabłonkowego:Rak jamy ustnej kojarzy się najczęściej z zaniedbanym, wyniszczonym przez alkoholi tytoń pacjentem. Nic bardziej mylnego. Od kilkudziesięciu lat wzrasta liczba chorych, którzy nie należą do tej grupy. Jeden nowotwór na cztery wykryte dotyczy pacjenta dosyć młodego nie palącego i nie pijącego alkoholu a ilość tych chorych szybko zachorowania na raka jamy ustnej jest 7-dmio krotnie wyższe u osób palących papierosy i 6-cio krotnie u osób nadużywających alkohol. Jeśli osoba paląca zrezygnuje z tego nałogu, to ryzyko zachorowania na raka zmniejsza się z czasem. Należy podkreślić bardzo wyraźnie, że co dugi chory umiera w ciągu 5-ciu lat od rozpoznania. Ryzyko wystąpienia nowotworu wzrasta wraz z ilością wypalanych dziennie krajach rozwiniętych OSCC stwierdza się zwłaszcza w następujących grupach:- palacze tytoniu,- osoby pijące alkohol,- grupy o niższym statusie społecznym,- mniejszości etniczne,- tzw. młodzi dorośli (18 – 39 lat), mający wielu partnerów seksualnych, narażeni na zakażenie wirusem HPV 16 i 18. Skłonność do OSCC jest związana przede wszystkim z czynnikami ryzyka, takimi jak tytoń (zarówno w formie papierosów, jak i do żucia) i alkohol. Jednakże również czynniki dietetyczne mogą odgrywać rolę, podobnie jak predyspozycje genetyczne, bowiem nie wszyscy palacze/alkoholicy zapadają na raka ani nie wszyscy pacjenci z chorobą nowotworową mają takie nałogi. Inne podejrzane czynniki to zaburzona przez mutageny zdolność metabolizowania karcynogenów i/lub naprawy DNA. Indywidualna podatność na raka może być związana z konkretnym genotypem, skutkującym zwiększoną ekspozycją na karcynogen w wyniku zaburzeń metabolizmu - jego lub prokarcynogenu. Lista znanych karcynogenów jest długa, ale najważniejsze to aminy aromatyczne (arylaminy i aminy heterocykliczne). Przypuszczalnie karcynogeny mogą mieć pochodzenie ezogenne, z pełnym potencjałem karcynogennym (np. tytoń i nitrozaminy w nim zawarte) lub jako prokarcynogeny - wtedy pojawienie się karcynogenów jest wynikiem ich metabolizmu (np. aldehyd octowy, produkowany z etanolu przez dehydrogenazę, jest karcynogenny). TytońDym tytoniowy to złożona mieszkanka co najmniej 50 związków, włączając wielocykliczne węglowodory nienasycone (benzopiren), nitrozaminy, aldehydy i aminy Nałóg palenia powoduje 5 razy częstsze występowanie OSCC niż u osób niepalących. Dokładny wpływ palenia papierosów na zachorowalność jest (co zaskakujące) nieznany. Niemałe znaczenie ma fakt, że wielu palaczy jednocześnie nadużywa alkoholu i jest narażonych na jeszcze inne czynniki sprzyjające powstawaniu raka. Niemniej jednak badania na grupach społecznych powstrzymujących się od palenia potwierdziły rzadsze występowanie OSCC w tych Palenie cygar może predysponować do OSCC; niektóre badania wykazały związek tego nawyku z leukoplakią dna jamy ustnej u palących Palenie fajki może być powiązane z nikotynowym zapaleniem jamy ustnej, łagodnym stanem niezłośliwiejącym, ale wykazano też w niektórych krajach, że nawyk ten może predysponować również do Żucie tytoniu wydaje się predysponować do OSCC, zwłaszcza gdy rozpoczynane jest w młodym wieku, praktykowane często i przez długi Tabaka umieszczana w zagłębiu błony śluzowej policzka, predysponuje do raka dziąseł i wyrostka zębodołowego w pobliżu miejsca, gdzie styka się ze śluzówką. AlkoholBadania wykazały związek między spożywaniem alkoholu a OSCC. Produkty alkoholowe mogą zawierać karcynogeny i prokarcynogeny, wliczając:- etanol; metabolizowany jest przez dehydrogenazę i cytochrom p450 do aldehydu octowego, który może być karcynogenny,- nitrozaminy,- pochodne uretanu (zanieczyszczenia),Wiele napojów alkoholowych zawiera także pochodne fermentacji (kongenery), a małe wytwórnie alkoholu zdarza się, że dodają składniki potencjalnie karcynogenne bardziej wpływające na rozwój raka niż czysty alkohol (etanol). Inne czynniki ryzyka- Drobnoustroje, takiej jak Candida i wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) zostały wykryte w potencjalnie złośliwiejących wykwitach i w niektórych przypadkach OSCC, gdzie mogły pełnić funkcję sprawczą. Na rolę HPV wskazuje się przede wszystkim w raku migdałka. Szczególną uwagę zwraca się na Groźne jest też przewlekłe drażnienie błon śluzowych niedopasowanymi, szorstkimi protezami, obecność ostrych krawędzi wypełnień. Protezy tzw. plastikowe z akrylu powinny być co 5 lat wymieniane na nowe. Więcej raków jamy ustnej jest u osób, które zaniedbują higienę jamy ustnej i Ekspozycja na intensywne światło słoneczne może predysponować do raka wargi. Wskazują na to następujące fakty:• Rak wargi pojawia się zwłaszcza na bardziej odsłoniętej wardze dolnej niż górnej,• Rak wargi zdarza się częściej u osób pracujących na wolnej przestrzeni niż u osób pracujących w zamkniętych pomieszczeniach i miastach,• W rejonach o dużym nasłonecznieniu rak wargi zdarza się częściej u osób z jaśniejszą karnacją (podobnie jak rak skóry i czerniak),• Defekty immunologiczne mogą predysponować do OSCC, zwłaszcza do raka wargi. Częściej zdarzają się one u osób, którym przeszczepiono nerkę,• Dieta bogata w świeże owoce i warzywa oraz w witaminę A może pełnić funkcję ochronną w profilaktyce raka jamy ustnej i stanów przedrakowych, PodsumowanieDo rozwoju raka płaskonabłonkowego mogą predysponować:- palenie i żucie tytoniu,- napoje alkoholowe,- dieta uboga w świeże owoce i warzywa,- zła higiena jamy ustnej i protez,- w przypadku raka wargi - ekspozycja na światło słoneczne, Cechy kliniczne:OSCC może manifestować się klinicznie jako:- ziarninowate owrzodzenie z poszczerbionymi lub uniesionymi egzofitycznie brzegami,- czerwony wykwit,- biały wykwit,- wykwit czerwono-biały,- guzek, czasem z nieprawidłowymi naczyniami krwionośnymi,- guzek/owrzodzenie, które jest nacieczone (wyraźna infiltracja pod błoną śluzową),- niegojący się zębodół po ekstrakcji,- wykwit zrośnięty z głębszymi tkankami albo z pokrywającą skórą lub błoną śluzową,- powiększenie węzła chłonnego (lub kilku), zwłaszcza jeżeli towarzyszy mu stwardnienie i przyrośnięcie do podłoża. Powiększenie węzłów u pacjentów z rakiem jamy ustnej może być spowodowane infekcją, reaktywnym rozrostem wtórnym w stosunku do guza lub chorobą przerzutową. Zdarza się, że „pozytywny" węzeł chłonny zostanie wykryty przy niestwierdzeniu guza Wszystkie owrzodzenia i rany pojawiające się w jamie ustnej powinny się zagoić w ciągu dwóch tygodni, jeśli zmiana nie zniknie w takim czasie, to powinniśmy zgłosić się na badanie do stomatologa zajmującego sie chorobami błon śluzowych czyli parodontologa. - powtórna lokalizacja guza pierwotnego w przewodzie oddechowym i pokarmowym po 3 latach jest obserwowana u 25% pacjentów z OSCC, a u 40% spośród tych, którzy nie zaprzestali palenia papierosów,- najczęstszym rakiem jamy ustnej jest rak wargi dolnej; innym częstym miejscem występowania schorzenia jest okolica tylna i boczna jamy ustnej oraz nasada języka. Cechy kliniczne raka wargi- W krajach rozwiniętych niemal 30% raków jamy ustnej dotyczy wargi dolnej: do pewnego stopnia rak wargi może być rozważany jako inna jednostka kliniczna niż rak wewnątrz jamy ustnej,- Rak wargi dotyczy głównie wargi dolnej i ma znacznie lepsze rokowania niż rak wewnątrz jamy ustnej. Cechy kliniczne raka jamy ustnej właściwej:- Około 25% OSCC w krajach rozwiniętych dotyczy w jamie ustnej właściwej dotyczy bocznej jej powierzchni i/lub dna jamy ustnej, ale bardzo inwazyjny charakter tych guzów utrudnia dokładne określenie miejsca pochodzenia. Większość zmian pojawia się jednak w dolnej części jamy ustnej, co rodzi pytanie o przyczyny predyspozycji tej okolicy do rozwoju guza. Być może jest to koncentracja karcynogenów w ślinie w tej tak zwanej „trumnie" lub „rynnie ślinowej".- Większość guzów umiejscowionych wewnątrz ustnie w chwili wykrycia ma średnicę powyżej 2 Rak w przedniej części jamy ustnej jest wykrywalny wcześniej niż w tylnej jej części. Rozpoznanie- Podejrzenie powinna budzić:• pojedyncza zmiana (lub rana łatwo krwawiąca) w obrębie warg, języka, dziąseł lub na wewnętrznej stronie policzków utrzymująca się dłużej niż 3 tygodnie (biopsja jest bezwzględnie wskazana),• zgrubienie w obrębie policzków, warg lub na wyrostku zębodołowym,• zmianę czucia w obrębie jamy ustnej (np. przykre drętwienie, uczucie mrowienia, silnego gorąca lub zimna),• pojedyncze owrzodzenia, • guzki, • białe lub czerwone plamy na dziąsłach, języku lub błonie śluzowej, zwłaszcza jeżeli trwają ponad 3 tygodnie, mogą być objawami zezłośliwienia,• trudności przy przeżuwaniu lub połykaniu pokarmów,• uczucie dławienia, przeszkody w gardle bez znanej przyczyny,• bolesność lub niewyjaśniony ból w obrębie jamy ustnej,• dziwne bóle ucha,• obrzęk żuchwy lub szczęki powodujący złe dopasowanie noszonej wcześniej protezy,• zmianę barwy głosu, chrypkę utrzymującą sie ponad 6 tygodni,• niebolesne, często powiększające się węzły chłonne szyi,• bóle języka,• szczękościsk,• nieprzyjemny zapach z ust,- Należy badać cały obszar błony śluzowej, gdyż może występować jej rozlana dysplazja (zmiana płaszczyznowa) lub druga zmiana nowotworowa. Konieczne jest także badanie szyjnych węzłów chłonnych. Widoczne guzy powinny być obejrzane i zbadane palpacyjnie w celu określenia rozległości. Przy zmianach dotyczących tylnej części języka pomocne dla rozpoznania jest wykonanie znieczulenia OSCC może być klasyfikowany w systemie TNM (Tumor, Node, Metastases - odpowiednio: guz, węzeł chłonny i przerzuty) stworzonym przez Międzynarodowe Towarzystwo Walki z Rakiem, zależnie od rozmiaru guza, przerzutów do węzłów okolicznych i przerzutów odległych. Klasyfikacja ta dobrze odzwierciedla szanse pacjenta na przeżycie, tzn. im we wcześniejszym stadium jest guz, tym lepsze rokowanie i mniej skomplikowane leczenie. Rak nosogardzieliRak nosogardzieli (nasopharyngeal carcinoma - NPC) nie jest często spotykanym guzem w Europie lub Stanach NPC często występuje u Chińczyków, mieszkańców Afryki Północnej i Eskimosów,- Niemal na pewno NPC powodowany jest przez wirus Epsteina-Barr i inne czynniki (genetyczne i środowiskowe), prawdopodobnie nitrozaminy z wędzonych ryb,- Guz zwykle umiejscawia się wysoko w nosogardzieli, a ponieważ rzadko zatyka gardło i jest trudno dostępny dla badania, często ujawnia się późno i rokowanie jest niepomyślne,- Guz na ogół ujawnia się w jeden z poniższych sposobów lub poprzez ich kombinację:• Powoduje jednostronną utratę słuchu po tej samej stronie poprzez naciekanie i obliterowanie trąbki Eustachiusza. Efektem jest ból, parestezje lub ipsilateralna utrata czucia na twarzy - przez naciek gałęzi żuchwowej nerwu trójdzielnego (zespół Trottera).• Powoduje powiększenie szyjnych węzłów chłonnych spowodowane przerzutami. NPC jest częstą przyczyną złośliwienia szyjnych węzłów chłonnych, jeśli nie można stwierdzić obecności guza pierwotnego, i wymagane są wówczas: biopsja węzła oraz dokładne badanie ucha, nosa i gardła, a także biopsja zachyłków Rosenmullera. Źródła:

czy rak gardła jest wyleczalny